Wanda Leokadia Tarnawska 1899-1981

Odznaczenia: Krzyż Walecznych, 1967 r. Odznaka Grunwaldzka, 1967 r.

Urodziła się 5 grudnia 1899 r. w Warszawie w rodzinie pracownika Dyrekcji PKP jako córka Eleonory i Antoniego Dionizego Gajewskich. Gimnazjum ukończyła w Odessie w 1918 r. W październiku tegoż roku wróciła do Polski i podjęła pracę w Dyrekcji Zakładów PKP w W-wie. Pracowała tam do lipca 1924 r. W tym czasie ukończyła z dobrymi wynikami trzytygodniowy kurs uzupełniający Polskiego Czerwonego Krzyża. Ponadto nie przerywając pracy rozpoczęła od 1 października 1920r. studia w Wolnej Wszechnicy Polskiej na Wydziale Humanistycznym. Jednak z powodu trudności materialnych rodziny wstąpiła w 1925r. do Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa (kurs VIII), którą ukończyła w 1927r. Pierwszą pracę podjęła w Szpitalu Ujazdowskim jako instrumentariuszka i instruktorka praktycznej nauki zawodu w Warszawskiej Szkole Pielęgniarstwa. Od października 1928 r. pracowała w Stacji Higieniczno-Zabiegowej w W-wie. Po wyjściu za mąż w 1928 r. za lekarza wojskowego, porucznika Stefana Tarnawskiego, wyjechała z nim do Dubna. Tam pracowała jako pielęgniarka w izbie chorych Szpitala Garnizonowego. W 1931r. państwo Tarnawscy powrócili do W-wy, gdzie Leokadia Tarnawska poza wspieraniem męża poświęciła się działalności społecznej w Białym Krzyżu i Kołach Opieki nad żołnierzami przebywającymi w szpitalach. W październiku 1938 r. przeszła operację zgorzelinowego wyrostka robaczkowego z licznymi powikłaniami. Rekonwalescencja trwała do maja 1938r. ale pełni zdrowia nie odzyskała nigdy. Od października 1939r. po złożeniu przysięgi czynnie działała w szeregach Tajnej Organizacji Wojskowej, pod ps.„Maja”,. Praca Jej polegała na przenoszeniu poczty konspiracyjnej do podległych komórek, przenoszeniu broni oraz przechowywaniu materiałów wybuchowych i zapalających. Wspólnie z małżonkiem, który był ordynatorem oddziału gruźliczego, zajmowała się działalnością wywiadowczą, ukrywaniem działaczy konspiracji w Szpitalu Ujazdowskim i pomocą w uzyskaniu dla nich rent inwalidzkich i unikaniu obozów. W 1940r. urodziła córkę Maję – wcześniaka 7,5 miesięcznego. W konspiracji działała nadal. Pocztę konspiracyjną i broń przenosiła w wózku z dzieckiem. W 1942 r. państwo Tarnawscy zostali przeniesieni do Krakowa, gdzie dr Tarnawski został szefem Kedywu Krakowskiego. Był mózgiem wszystkich akcji. Przez półtora roku mieszkali w bardzo trudnych warunkach w piwnicy domu akademickiego przy ul. Kurkowej. Nie pracowali zawodowo, lecz zajmowali się sabotażem i dywersją. Leokadia Tarnawska u boku męża uczestniczyła w niszczeniu transportu głównie kolejowego oraz spisie ludności, która miała być wywieziona w głąb Rzeszy. Do najbardziej udanych akcji zaliczyć można odbicie z transportu więźniów, 88 żołnierzy AK i zbiegłych jeńców radzieckich z więzienia w Jaśle. W czerwcu 1944 r. państwo Tarnawscy zostali wezwani do W-wy, ponieważ gestapo ponownie było na tropie legendarnego „Jaremy” i jego żony „Mai”. Wybuch Powstania Warszawskiego zastał Leokadię Tarnawską na Pradze. Wspólnie z mieszkańcami z ul. Białostockiej i Floriańskiej zaopatrywała w łóżka i bieliznę punkty sanitarne. Udzielała pomocy medycznej i opiekowała się rannymi i chorymi powstańcami. Pracowała nie bacząc na porę dnia, często bez wypoczynku i z narażeniem życia, choć miała pod opieką czteroletnią córeczkę. Jej mąż dr pułk Tarnawski (zmieniony ps. „Tarło”) w czasie Powstania Warszawskiego pełnił funkcję naczelnego lekarza oddziałów grupy „Północ” na Starym Mieście. Wspominając okres wojny z pełnym uznaniem wyrażał się o kobietach łączniczkach i sanitariuszkach oraz o młodzieży. Mężczyznom nieraz  nie starczało odwagi aby zgłosić się do oddziału, a kobiety wiedziały, że muszą walczyć i to ich bohaterstwo było w stylu dawnych rycerzy ginących z honorem. Po kapitulacji pułk dr Tarnawski został wywieziony transportem do Krakowa. Leokadia z córeczką zostały w W-wie. Mimo nienajlepszego stanu zdrowia podjęła pracę pielęgniarki społecznej w Ośrodku Zdrowia przy ul. Podskarbińskiej a następnie w VIII Ośrodku Zdrowia przy ul. Czerniakowskiej. W 1947r. państwo Tarnawscy przenieśli się do Rabki i wspólnie zorganizowali przeciwgruźliczy zespół sanatoryjny. Po śmierci córeczki, która nastąpiła 13 sierpnia 1948r., Leokadia Tarnawska zrezygnowała z pracy, ale aktywnie wspierała działania zawodowe i społeczne męża. Do Warszawy powrócili w 1953r., nie mieli mieszkania, gnieździli się na strychu. Dopiero w 1957 r. otrzymali pokój z kuchnią, gdzie spędzili dalsze lata życia. W 1977 r. Leokadia Tarnawska - członek ZBOWiD została uznana przez Komisję ZUS inwalidą grupy pierwszej. W tym czasie coraz bardziej podupadała na zdrowiu. Leczyła się w Szpitalu przy ul. Grenadierów i w Szpitalu Praskim.

Zmarła 3 lutego 1981r. Pochowana została na Cmentarzu Bródnowskim w W-wie. W pamięci pozostanie jako symbol bohaterskiej Polki, niezwykłej patriotki, która nie tylko służyła chorym i ludziom potrzebującej pomocy, ale znała swoją powinność wobec Ojczyzny. Jej odwaga, podczas całej okupacji, narażanie własnego życia za wartości, które je przewyższają, jest wzorem dla nas wszystkich. Była przykładną żoną i matką. Nigdy nie dbała o rozgłos.

W styczniu 1986 r. została wpisana w poczet Patronek Medycznego Studium Zawodowego nr 1 im. „Pielęgniarek Warszawy” w Warszawie przy ul. Parkowej 23.

Opracowała Hanna Kamińska na podstawie:

dokumentów dotyczących pracy zawodowej i konspiracyjnej Leokadii Wandy Tarnawskiej;

Wywiadu Iwony Czapskiej i Hanny Kamińskiej z Petronelą Dziemian i dwu wywiadów
z dr pułk. Stefanem Tarnawskim; w zbiorach CAPP przy ZG PTP