Szkoły pielęgniarstwa
Przypadające na pierwsze dziesięciolecie XX wieku początki pielęgniarstwa profesjonalnego w Polsce były integralnie związane z powstawaniem nowoczesnych szkół pielęgniarstwa. Przełom XIX i XX wieku to okres burzliwych przemian w świecie i Europie, a również okres rozwoju pielęgniarstwa świeckiego zapoczątkowanego przez Florence Nightingale (Szkoła Pielęgniarska przy Szpitalu św. Tomasza w Londynie, 1860). Rozwój takich nauk jak biologia i medycyna oraz postęp techniki wymuszały wprowadzenie nowych metod leczenia i pielęgnowania chorych. Zmiany systemu kształcenia lekarzy i pielęgniarek, wprowadzenie nowoczesnych metod nauczania, stały się koniecznością.
W tych czasach przepływ informacji do Polski, podzielonej przez trzy potężne mocarstwa Austrię, Prusy i Rosję, uwarunkowany był przynależnością do poszczególnych zaborów. Kraków należący do zaboru austriackiego otrzymał wiele przywilejów. Powstawały w nim szkoły i uczelnie wyższe, rozwijała się nauka i sztuka. W 1911 roku tu rozpoczęła swoją działalność pierwsza nowoczesna szkoła pielęgniarstwa – Szkoła Zawodowych Pielęgniarek Stowarzyszenia PP. Ekonomek św. Wincentego à Paulo.
Absolwentki Szkoły Zawodowych Pielęgniarek – m.in. Maria Epstain i Anna Rydlówna – odegrały bardzo dużą rolę w tworzeniu i utrzymaniu wysokiego poziomu szkół pielęgniarskich po I wojnie światowej. W 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Po stu dwudziestu trzech latach niewoli państwo znajdowało się w niezwykle trudnych warunkach ekonomicznych. Jednym z kluczowych problemów stała się sytuacja zdrowotna Polaków.
Zarząd Główny Amerykańskiego Czerwonego Krzyża alarmowany raportami z Polski o dramatycznej sytuacji, szerzących się epidemiach duru brzusznego, plamistego i czerwonki oraz liczbie rannych, wysłał do Polski Misję Amerykańskiego Czerwonego Krzyża. W wyniku oceny stanu liczebnego i przygotowania zawodowego pielęgniarek Kwatera Główna Misji (znajdująca się w Paryżu) podjęła zadanie udzielenia pomocy Polsce w zorganizowaniu szkół pielęgniarskich. W okresie dwudziestolecia międzywojennego powstało dziewięć szkół (drugie daty odnoszą się do zakończenia ich działalności):
- Szkoła Pielęgniarstwa PCK w Poznaniu – 27 lipca 1921
- Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa – 19 września 1921
- Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Starozakonnych w Warszawie – 8 lipca 1923
- Uniwersytecka Szkoła Pielęgniarek w Krakowie – 12 grudnia 1925
- Szkoła Pielęgniarstwa i Pracy Społecznej Okręgu PCK w Katowicach – 1 kwietnia 1927 – 30 września 1929
- Szkoła Pielęgniarstwa PCK w Warszawie – 19 kwietnia 1929 – 1944
- Szkoła Okręgowego Związku Kas Chorych w Poznaniu – 5 kwietnia 1932 – 15 lutego1934
- Katolicka Szkoła Pielęgniarek w Poznaniu – 22 października 1936
- Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Powszechnym we Lwowie –1938 (otrzymuje pełne prawa)
|
|
| Helen Bridge |
Trzy pierwsze z nich zorganizowane dzięki funduszom amerykańskim odzwierciedlały system kształcenia pielęgniarek w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Dyrektorkami większości powstających szkół były bardzo starannie wykształcone pielęgniarki Amerykanki.
|
|
| Iła Rosa Mc Donell |
Programy kształcenia przygotowywane były przez poszczególne szkoły i zatwierdzane przez Ministerstwo Zdrowia Publicznego. Absolwentki tych szkół swą postawą i profesjonalizmem udowodniły słuszność dokonanych zmian. Szczególną troską zostały otoczone kobiety dotychczas pielęgnujące chorych bez odpowiedniego przygotowania. Stworzono im możliwość dokształcania na kursach oraz uzyskiwania uprawnień po zdaniu egzaminów państwowych. Wraz z wybuchem II wojny światowej szkoły pielęgniarstwa podzieliły losy innych szkół i uczelni, były likwidowane. Jedyne ocalałe szkoły znajdowały się w Warszawie.
Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa funkcjonowała do wybuchu powstania. Szkoła Pielęgniarstwa przy Szpitalu Przemienienia Pańskiego prowadziła swą działalność do końca okupacji. Personel szkół aktywnie włączył się w ruch oporu.
Wojna dokonała spustoszenia wśród pielęgniarek, wiele z nich zginęło na frontach i na barykadach, w obozach i więzieniach., inne ze względów politycznych nigdy już nie mogły powrócić do kraju lub do zawodu. Zniszczony kraj wymagał natychmiastowych działań ratujących zdrowie i życie swych obywateli. Brak wykwalifikowanego personelu medycznego wymusił szereg działań doraźnych i przyspieszonych form nauczania pielęgniarek. Do 1965 roku istniało osiemnaście możliwości zdobywania uprawnień do wykonywania tego zawodu.
Kształcenie powojenne pielęgniarek będzie przedstawiane w miarę rozwoju naszego muzeum.
Opracowanie: Krystyna Wolska-Lipiec
