Maria Berka  1901-1944

Urodziła się 22 czerwca 1901r. w Wilnie, córka  inżyniera ogrodnictwa Józefa Pawłowicza i Wandy ze Szwykowskich - nauczycielki. W Suchumi na Kaukazie  ukończyła gimnazjum rosyjskie  i uzyskała maturę. W sierpniu  1920r,  osiedliła się z rodziną w Warszawie i rozpoczęła naukę w Wolnej  Wszechnicy Polskiej,  którą po roku  przerwała, aby wstąpić w 1921r. do nowo otwartej Szkoły Pielęgniarstwa przy ul. Smolnej 6 w Warszawie. W czasie  nauki należała do najlepszych  uczennic. W 1923r.  ukończyła  szkołę, a 9 kwietnia  1924r,  zdała egzamin państwowy. W 1923r. wyszła za mąż za oficera  zawodowego  Wojska  Polskiego Wacława Berkę, W 1924r.  urodziła syna  Mieczysława (w czasie  wojny  działał w batalionie  "Zośka").  Mimo, że w tym czasie nie pracowała zawodowo,  utrzymywała kontakty za szkołą i  należała do Koła Absolwentek.  Na początku  1927r. w  związku z przeniesieniem  służbowym  męża wyjechała do Krasnego nad Uszą na Wileńszczyźnie. Wróciła do Warszawy w 1931r. i od września  objęła stanowisko  referentki  ds. pielęgniarstwa w Departamencie  Służby Zdrowia w Ministerstwie Spraw  Wewnętrznych, a od 21 czerwca  1932r, do końca  sierpnia  1933r, w Ministerstwie  Opieki Społecznej. Przeniesienie  służbowe męża do Dęblina i Wilna  przerwało Jej pracę zawodową, ale współtworzyła Wileńskie  Koło Polskiego  Stowarzyszenia  Pielęgniarek  Zawodowych  i od początku była jego wiceprzewodniczącą. Po powrocie do Warszawy od 1 września  1936r, ponownie  została zatrudniona  w Ministerstwie  jako  organizatorka  administracji  pielęgniarstwa. Jednocześnie czynnie  działała w Polskim  Stowarzyszeniu  Pielęgniarek  Zawodowych  będąc przewodniczącą  Koła Warszawskiego.  4 września 1939r.  ewakuowano  Ją z  całym ministerstwem  do Podhajec Czeskich na Wołyniu. Do końca  roku  pracowała w pobliskich szpitalach  polowych. W 1940r.  przeniosła się  do Wilna,  gdzie  utrzymywała się dzięki  dorywczym dyżurom  prywatnym. Od kwietnia do sierpnia 1941r, podjęła obowiązki przełożonej pielęgniarek w Szpitalu  Gruźliczym w Tituwienai koło Szawel, a po rozwiązaniu tego szpitala wróciła pod Wilno. Pod koniec 1942r.  przedostała się  z synem do męża do Warszawy  i czynnie włączyła się do konspiracji.  Opiekowała się rannymi  żołnierzami podziemia.  Jesienią 1943r. po aresztowaniu  przez  Gestapo  męża  (ps.  ,,Brodowicz"  szef Oddz.  Wywiad.  Komendy  Głównej ZWZ-AK)  zmuszona  była ukrywać się i zmieniać  miejsca  zamieszkania.

W Powstaniu  Warszawskim w zgrupowaniu  ,,Radosław" udzielała pomocy rannym na szlaku walk w szpitalach  polowych na Woli i Starym Mieście. Pod koniec sierpnia  1944r. otrzymała rozkaz  przejścia kanałami z lżej rannymi do  Śródmieścia.  Do 8 września z powodu zakażenia nogi  przebywała w punkcie  opatrunkowym  przy ul. Wilczej.  Następnie  otrzymała przydział do zgrupowania  ,,Broda" na Czerniakowie. Do 18 września pracowała w szpitalu polowym  zorganizowanym w  piwnicach  budynku przy ul. Okrąg 2.  Po uderzeniu miny  "Goliat" w ten  budynek  przebywała w doraźnie organizowanych  punktach  ratowania  rannych  w piwnicach domów przy ul. Wilanowskiej  18,15  i 1(ostatnie broniące się miejsce w tym rejonie). Po nieudanej probie  przeprawy  na brzeg praski czy przebicia się do Śródmieścia, ostatni obrońcy dostali się do niewoli. Wśród nich nie było Marii Berki. Według niesprawdzonych  informacji została powieszona na Powiślu. Wiosną 1945r,  odnaleziono  Jej ciało pochowane w grobie na rogu ul. Solec i Wilanowskiej.  ldentyfikacji  dokonano na podstawie  legitymacji  powstańczej. Maria  Berka  ps. "Lucyna"  spoczywa  na Cmentarzu  Wojskowym  na Powązkach.  Wpisana w styczniu  1980r. w poczet  Patronek  Medycznego  Studium  Zawodowego  Nr 1 im. Pielęgniarek Warszawy w Warszawie  przy ul. Parkowej 23.

Opracowała Hanna  Kamińska  na podstawie:

Wspomnień o Marii Berce Jej syna Mieczysława Berki, Warszawa  1979r.,  s.1-2; Życiorysu  Marii  Berki opracowanego  przez  Komisję  Historyczną  przy Medycznym  Studium Zawodowym nr 1 w Warszawie,  1 980r., s.1-3; ",Encyklopedii dla  pielęgniarek"  wyd. ll pod red. J. Bogusza, PZWL Warszawa  1982r,  s.42" "Pochylone  nad  człowiekiem"  Stowarzyszenie  Redaktorów  , Warszawa  1993, Tom l, s.144, s.195,  s.271,s.297""Słownika  uczestniczek Walk o  Niepodległość", PJW 1998r.,  s.34; Materiały archiwalne  w CAPP przy ZG PTP

w Warszawskiej Szkole Pielęgniarstwa	w Warszawskiej Szkole Pielęgniarstwa	w sanatorium w Rudce