Maria Epstein 1875-1947
Założycielka i absolwentka Szkoły Zawodowych Pielęgniarek Pań Ekonomek w Krakowie.
Organizatorka i pierwsza dyrektorka Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Higienistek w Krakowie.
Urodziła się w 1875 roku w Pilicy koło Olkusza. Jej ojciec był warszawskim bankierem pochodzenia żydowskiego, matka - z domu Skarżyńska - pochodziła z rodziny ziemiańskiej. Jeszcze w latach dziecięcych rodzina Marii przeniosła się do Krakowa. Maria była jedynaczką .Miała trzech braci przyrodnich i liczną rodzinę, do której była bardzo przywiązana. Z domu rodzinnego wyniosła głęboki patriotyzm i wszechstronne wykształcenie. Znała kilka języków obcych. Nie miała żadnego przygotowania zawodowego. Przed pierwszą wojną światową utraciła cały majątek dziedziczony po rodzicach. Nie tylko zniosła to spokojnie, ale potrafiła jeszcze zaopiekować się pięciorgiem osób w podeszłym wieku z dawnej służby, z którymi do końca ich życia dzieliła się wszystkim co posiadała.
Maria Epstein cechowało głębokie poczucie odpowiedzialności społecznej i humanitarnej. W okresie zaborów jedyną możliwość zorganizowanej działalności dawały stowarzyszenia charytatywne. Rozpoczęła więc pracę w Stowarzyszeniu Pań Ekonomek, którego celem była opieka i pomoc ludziom niezamożnym. Panie zbierały pieniądze, materiały oraz odzież, przerabiały ją i naprawiały, a także szyły nową. Spotykały się regularnie. Po kilku latach Maria mimo młodego wieku, została przewodniczącą Stowarzyszenia. Jej mieszkanie zamieniło się w biuro i miejsce posiedzeń. Poza działalnością w Stowarzyszeniu, zorganizowała czytelnię i tanią kuchnię dla robotników.
W 1909 roku trzy członkinie Stowarzyszenia zetknęły się przypadkowo z pracą małego ambulatorium, prowadzonego przez siostry miłosierdzia. Warunkach materialno - higieniczne, były w opłakanym stanie - siostry pracowały bez lekarza, udzielając pomocy medycznej i materialnej, wydawały obiady w tej samej salce, w której robiły opatrunki. Współpraca ze Stowarzyszeniem Pań Ekonomek przyniosła rezultaty. Z uzbieranych społecznie funduszy wyposażono pomieszczenie, przeznaczone wyłącznie na ambulatorium, zorganizowano przeszkolenie medyczne w zakresie pomocy w nagłych wypadkach.
Jedna inicjatywa rodziła następną. Przy ambulatorium zorganizowano salę operacyjną, następnym etapem było otwarcie małego ośmiołóżkowego szpitalika. Ochotniczki z sekcji ambulatoryjnej pełniły dyżury w dzień i w nocy - zrozumiały, że do pracy przy chorych niezbędnym jest przygotowanie profesjonalne. Wtedy Maria Epsteinówna poddała myśl zorganizowania szkoły pielęgniarstwa.
Ogromnym wysiłkiem, dzięki składkom, prywatnym darom, uzyskano fundusz na wyremontowanie i adaptację oddanego przez siostry miłosierdzia do użytku szkoły budynku, dawnej obory. Otwarcie Szkoły Pielęgniarek Zawodowych nastąpiło 5 listopada 1911 roku. Dyrektorem został dr Wacław Damski - wiceprezes Krakowskiej Izby Lekarskiej, faktycznie kierowała nią od początku M. Epstein. Nie było jeszcze pielęgniarki dyplomowanej, która mogłaby oficjalnie objąć to stanowisko. Maria Epstein i Anna Rydlówna oraz kilka członkiń sekcji ambulatoryjnej były uczennicami pierwszego 14-osobowego zespołu.(szkołę prowadziły - równocześnie ją kończąc).
M. Epstein dbała o wysoki poziom nauczania przyszłych pielęgniarek. Bardzo dużo starań poświęciła wychowaniu uczennic w duchu patriotyzmu i religijności. Troszczyła się o własny rozwój duchowy, gorliwie wypełniała praktyki religijne
W latach 1914-1916 Maria Epstein zorganizowała, prowadzone przez absolwentki szkoły, krótkie kursy sanitarne dla ochotniczek. Każda z grup przeszkolonych kandydatek obejmowała któryś ze zorganizowanych szpitali wojskowych w rejonie przyfrontowym lub w głębi kraju. Grupy te były kierowane do formacji polskich w armii austriackiej. Epsteinówna i Rydlówna kierowały tą akcją, równocześnie pracując w grupie chirurgicznej prof. Rutkowskiego na froncie, w punktach sanitarnych na stacji wypoczynkowej dla żołnierzy - na dworcu krakowskim.
Z ogromnym zaangażowaniem uczestniczyła w akcji niesienia pomocy ofiarom wojny, zorganizowanej przez Komitet Książęco-Biskupi. Komitet pod kierownictwem prof. Emila Godlewskiego prowadził szpitale epidemiczne, punkty szczepień, stacje dezynfekcyjne.
Maria Epstein była jakiś czas przełożoną w szpitalu w Bielczy koło Tarnowa, gdzie na skutek wielkiej koncentracji ewakuowanej ludności wybuchły epidemie: czerwonki, tyfusu plamistego, duru brzusznego. Prowadziła jednocześnie szkolenie grup pielęgniarek, na czele których organizowała kolejne placówki. Pozostawała w nich w okresie uruchomienia prac, a następnie wraz z prof. Godlewskim przeprowadzała inspekcje podległych placówek. W dużej mierze przyczyniła się do wygaśnięcia epidemii.
W 1916 roku, po wznowieniu działalności Szkoły Zawodowych Pielęgniarek, Epsteinówna ponownie została jej dyrektorką, borykając się z wielkimi trudnościami finansowymi zarówno w szkole jak i we własnym domu. Od 1920 roku zabiegała o uzyskanie środków na prowadzenie szkoły.
Otrzymała pomoc Fundacji Rockefellera i zgodę Uniwersytetu na uruchomienie Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Higienistek, jako studium pomocniczego Wydziału Lekarskiego UJ(1925), została mianowana jej dyrektorką. M. Epstein i grupa przyszłych nauczycielek przed rozpoczęciem pracy przeszły przeszkolenie za granicą. Dzięki energii i wytrwałości dyrektorki, szkoła mimo bardzo trudnych warunków rozwijała się pomyślnie.
W dniu 31 grudnia 1930 roku Maria Epsteinówna ustąpiła ze stanowiska dyrektorki szkoły w Krakowie. Rozpoczęła życie w odosobnieniu.Wstąpiła do klasztoru SS. Dominikanek w Krakowie na Gródku. Nareszcie mogła realizować swoje wielkie pragnienie całkowitego oddania się Bogu. S. Maria Magdalena przez szesnaście lat życia zakonnego była przykładem pokornej sługi. W czasie chorób jakie przechodziła w klasztorze, była leczona w klinice chirurgicznej przy ul. Kopernika 40. W okresie rekonwalescencji była pielęgnowana w klasztorze przez uczennice szkoły. Umarła w 1947 roku w opinii świętości. Do końca życia interesowała się żywo sprawami szkoły i losami absolwentek.
30 września 2004 ks. Kardynał Franciszek Macharski otworzył proces beatyfikacyjny S. Marii Magdaleny Epstein.
Opracowanie: Jadwiga Gnich
Źródło: Materiały Archiwalne CAPP
M.Epstein w stroju pielegniarskim Szkoły Zawodowych Pielegniarek Stowarzyszenia Pań Ekonomek, Archiwum rodziny Koschów, w AKSPP
|
Maria-Nuna Epstain w swoim pokoju w śród rodzinnych pamiątek,zabytkowych mebli, cennych obrazów, ASD
|
Zdj. z legitymacji M.Epstein uprawniajaca do pozostania w twierdzy Kraków na wypadek ewakuacji, ASD
|
Przyjaciółki Ekonomki w podkrakowskich Bronowicach; Od lewej: Anna Rydlówna, Maria Wiszniewska, Maria Epsteinówna, Elżbieta Dembowska, Archiwum rodziny Koschów |
Maria-Nuna Epstein w stroju Ekonomki, AKSPP Kraków | Wspomnienia uczennic o Marii Epstein |
Wspomnienia uczennic o Marii Epstein |
|
||||
Notatki Hanny Chrzanowskiej o Marii Epstein
|
Życiorys M.Epstein - rękopis (roboczy) Hanny Chrzanowskiej, sporządzony na podstawie informacji uzyskanych od Anny Rydlówny |
Życiorys M.Epstein - rękopis (roboczy) Hanny Chrzanowskiej, sporządzony na podstawie informacji uzyskanych od Anny Rydlówny |
Szpital wojskowy 1919-1920
|
Absolwentki "Starej Szkoły Krakowskiej" w czasie I wojny światowej Na górze z prawej: Stacja opatruknowa na Dworcu Głównym w Krakowie Na dole z prawnej: Grupa prof. Rutkowskiego - szpital polowy; stoi od lewej: Fiszerówna, siedzą: druga od lewej M. Epstein, obok Maria Wiszniewska, stoi dr. Kruk |
Ze zbiorów Archiwum SS. Dominikanek (ASD). Klasztor SS.Dominikanek "Na Gródku" w Krakowie:
Maria Epstein (3-a z lewej) z odznaczonymi przedstawicielami służby sanitarnej PCK) Kraków ok.1915 ze zbirów SiM Hanarz | Dworcowa stacja opatrunkowa 5-a z lewej Maria Epstein, Kraków 1915, ze zbiorów SiM Haczarz Kraków | Personel Dworcowej Stacji Opatrunkowej w Krakowie 1915r. (w górnym rzędzie 3-a z lewej Maria Epstein (ze zbiorów SiM Hanarz Kraków |
Personel szpitalny z przodu z lewej (w środku) s.Magdalena M. Epstein Rok 1916 |
Dworcowa Stacja Opatrunkowa w Krakowie 1914r. w I rzędzie 3-a z lewej Maria Epstein (ze zbiorów SiM. Honarz w Krakowie) |
Krankenhaustation 1914r. w czasie przerw w pracy s.Magdalena Epstein siedzi na ławce przed stołem |
Rok 1915 lato, Zapolów-przed kościołem s.Magdalena Epstein z s.św.Wincentego a'Paulo (szarytką) | Krankenhaustation w Krakowie, wrzesień 1914r.
|
Wojna 1914r. Maria Epstein (s.Magdalena) w grupie chirurgicznej prof. UJ M.Rutkowskiego | Rok 1914, I rząd, w środku Komendant K.Safer, obok z kwiatami - Maria Epstein, (ze zbioru Z. i St. Kosch) | Grupa chirurgiczna prof. UJ Maksymiliana Rutkowskiego, 1915r., 3-a z lewej Maria Epstein |
Proces Kanonizacyjny s. Magdaleny Marii Epstein
Fragmenty tekstu z albumu:
"WIERNA MIŁOŚCI Służebnica Boża Siostra Magdalena Maria Epstein OP (1875-1947)", Bożena Weber, Klasztor Sióstr Dominikanek "Na Gródku", Kraków, 2008
"Mimo głębokiego powołania s. Magdaleny Marii Epstein OP do życia zakonnego w klauzurze, wejście ewangelicznej Marty w wieku dojrzałym w krąg innego, nowego świata za klasztorną furtą w roli Marii nie było zadaniem łatwym do udźwignięcia. W klasztorze przeszła przez skrócony okres nowicjatu, sumiennie wywiązując się ze wszystkich powierzonych jej obowiązków i powinności. Swoją postawą niezmiernie sumiennej i gorliwej zakonnicy, która bez oporów potrafiła poddać się kierownictwu swoich przełożonych - gdy uprzednio sama innymi kierowała - budowała otoczenie "swą prostotą, pokorą i posłuszeństwem"...
..."Ona sama uległa lewostronnemu paraliżowi ciała. Przez ostatnie pięć lat znosiła swoje cierpienia z poddaniem się woli Bożej i ofiarowała je w intencji szybkiego powrotu sióstr - po wysiedleniu.... W swoich postanowieniach rekolekcyjnych pisała: "Chcę Miłować Pana Jezusa za obecny i za przyszły czas i za te wszystkie lata, w których nie dość Go miłowałam. Nie uciekać od krzyży; cierpiąc mogę Bogu okazać, że Go miłuję". P o powrocie SS. Dominikanek "Na Gródek", zmarła po 6 latach ciężkiej choroby w pierwszą sobotę miesiąca, 6 września 1947.
Wkrótce po odejściu s. Magdaleny Marii po wieczną nagrodę w niebie, pielęgniarki zaczęły zbierać materiały do jej życiorysu, z nadzieją na łaskę wyniesienia ich dyrektorki na ołtarze. Jednak dopiero starania podjęte przez SS. Dominikanki doprowadziły do otwarcia procesu ich współsiostry. W dniu 5 sierpnia 2003...zwróciły się z prośbą do ks. kard. Franciszka Macharskiego o otwarcie procesu kanonizacyjnego s. Magdaleny"..."ks. kard. F. Macharski, 30 września 2004 otworzył proces kanonizacyjny Sł. Bożej w kościele klasztornym "Na Gródku"....
"Po otwarciu procesu rozpoczęły się przesłuchiwania świadków sprawy i podjęły swą działalność komisje. Zadaniem Komisji Historycznej było zebranie dokumentów dotyczących życia, heroiczności cnót i opinii świętości Sł. Bożej, a Komisji Teologicznej - przebadanie i ocena jej pism. Zebrane dokumenty dotyczą młodości, podróży zagranicznych, pracy nad zorganizowaniem podstaw pielęgniarstwa polskiego i udziału Sł. Bożej w niesieniu pomocy rannym i chorym w czasie I wojny światowej, po odzyskaniu niepodległości wraz z jej świadectwami życia zakonnego w klasztorze. Komisje zakończyły swoje prace opracowaniem sprawozdania i wydaniem opinii teologicznej. Ks. kard. Stanisław Dziwisz 20 kwietnia 2007 zamknął diecezjalny proces kanonizacyjny, przekazując akta do Kongregacji ds. Kanonizacyjnych w Rzymie."
Źródło: Wierna Miłości Służebnica Boża Siostra Magdalena Maria Epstein OP, B. Weber, Klasztor SS. Dominikanek "Na Gródku", Kraków, 2008, s. 182-183
Uroczystość zamknięcia procesu kanonizacyjnego Służebnicy Bożej S..Magdaleny Marii Epstein na szczeblu diecezjalnym . 20.04.2007 Świątynia przyklasztorna z cudownym obrazem NMP Śnieżnej ,SS. Dominikanek w Krakowie na Gródku. zdj.CAPP |
12.03.2012 została powołana Fundacja Siostry Magdaleny Epstein.www.fundacjadominikanki.pl