Wanda Stefania Lankajtes (1896 – 1970)

Pionierka i instruktorka pielęgniarstwa społecznego, wicedyrektorka Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa. Aktywna działaczka Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych i Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego. W placówkach służby zdrowia pracowała 45 lat.

Urodziła się 31 lipca 1986r. w Warszawie. Po ukończeniu pensji i gimnazjum podjęła studia na Wydziale Humanistycznym Wolnej Wszechnicy Polskiej, które ukończyła w 1918 roku. Następnie pracowała jako sekretarka w gimnazjum Marii Konopnickiej w Warszawie.

W listopadzie 1923 r. wstąpiła na V kurs Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa, którą ukończyła w 1925 r, a egzamin zdała w kwietniu 1926r.

Od 1925r. pracowała jako pielęgniarka społeczna w poradni przeciwgruźliczej przy ul. Brzeskiej 4 w Warszawie. Postrzegała ciężkie warunki lokalowe, sanitarne i bytowe swoich podopiecznych i ich rodzin. Wypracowała własne metody opieki nad chorymi. Jako pierwsza dostrzegła potrzebę powiązania opieki społecznej z lecznictwem i pielęgniarstwem.

W 1928r. ówczesna dyrektorka WSP Zofia Szlenkierówna zaproponowała jej pracę w szkole. Dla uzupełnienia wiedzy i kwalifikacji pedagogicznych otrzymała roczne stypendium
z Fundacji Rockefellera. Wyjechała do Francji, Belgii i Austrii. Po powrocie rozpoczęła pracę w szkole jako instruktorka pielęgniarstwa społecznego. Prowadziła zajęcia teoretyczne i organizowała zajęcia praktyczne słuchaczek, początkowo w Miejskiej Stacji Higieny Zapobiegawczej na Mokotowie, a od stycznia 1930r. na ul. Grochowskiej 337/339 w nowym Ośrodku Zdrowia. Była to pierwsza placówka w Warszawie wybudowana zgodnie z najnowszymi osiągnięciami i wymogami medycyny zapobiegawczej. Zdobyte za granicą doświadczenie i wiedzę dostosowała do polskich realiów. Organizowała i prowadziła szkolenie praktyczne, opracowała metody prowadzenia zajęć praktycznych w ośrodku i w terenie. Rozszerzyła treść wykładów o prawodawstwo z zakresu ubezpieczeń społecznych, zapoznawała słuchaczki z prawami ludzi pracy w przypadku zachorowań. Na zlecenie Warszawskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego przeprowadzała inspekcje w jego przychodniach. Stworzyła regulaminy pracy dla pielęgniarek. Współuczestniczyła w rozwiązywaniu problemów dzieci ze środowisk zagrożonych gruźlicą. W 1934 r. otrzymała ponownie stypendium Rockefellera i wyjechała do Norwegii, Belgii, Holandii, gdzie zaznajamiała się z pielęgniarstwem domowym, otwartą opieką zdrowotną nad chorymi psychicznie, higieną szkolną. Rok później na studia pedagogiczne do Stanów Zjednoczonych i Kanady.

Po powrocie do kraju złożyła obszerne sprawozdanie w Wydziale Zdrowia Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy. Jej wnioski przyczyniły się do rozszerzenia programu szkolenia z zakresu pielęgniarstwa społecznego. Objęto opieką ludzi starszych, rekonwalescentów i przewlekle chorych. W 1936 r. objęła stanowisko wicedyrektorki WSP. Kontynuowała wykłady z pielęgniarstwa społecznego oraz zajmowała się kierowaniem do pracy absolwentek szkoły. Brała także czynny udział w życiu zawodowym. W latach 1929 – 1931 była współredaktorką miesięcznika „Pielęgniarka Polska”, a następnie przez cały czas istnienia pisma członkiem Komitetu Redakcyjnego. Działała również w Polskim Stowarzyszeniu Pielęgniarek Zawodowych, gdzie dwukrotnie w latach 1934-1935 pełniła funkcję przewodniczącej. Brała udział w opracowaniu ustawy o pielęgniarstwie i nadaniu pielęgniarstwu podstaw prawnych. Reprezentowała PSPZ na Kongresie Międzynarodowej Rady Pielęgniarek. W latach 1930 – 39 była członkiem i długoletnią przewodniczącą Koła Absolwentek WSP. Zorganizowała założenie biblioteki dla uczennic i absolwentek. We wrześniu 1939 r. brała udział w uruchomieniu szpitala wojskowego przy ul. Piusa 88. Wspólnie z personelem i uczennicami opiekowała się rannymi. 30 września powróciła do gmachu szkoły przy ul. Koszykowej, która funkcjonowała przez cały czas okupacji niemieckiej. Włączyła się jak inni pracownicy i uczennice w działalność konspiracyjną. Dobra znajomość niemieckiego umożliwiała jej pertraktacje z władzami okupacyjnymi, ratowanie uczennic z opresji. W czasie Powstania Warszawskiego szkołę przekształcono w szpital. Po upadku powstania, chorych i personel ewakuowano do Piastowa.

Dzięki staraniom Wandy Lankajtes w grudniu 1944 r. z ramienia RGO w Krakowie otrzymano zgodę na utworzenie w Czarnym Dunajcu, Domu dla Dzieci z Warszawy i Zamojszczyzny. Tam zatrudniono personel szkoły. W 1945 r. wróciła do Warszawy i rozpoczęła pracę w Ministerstwie Zdrowia, początkowo jako radca w Wydziale Zawodów Leczniczych i Szkolenia, a następnie kierownika referatu szkół medycznych i starszego radcy w Departamencie Lecznictwa. Dążyła do stworzenia jak największej ilości szkół medycznych.

W lutym 1951 r. na skutek represji powojennych została usunięta z Ministerstwa Zdrowia
i przeniesiona do Głównej Biblioteki Lekarskiej.

Nigdy nie zerwała z zawodem. Od 1957 r. była członkiem Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, współpracowała z Komisją Historyczną.

Zmarła 6 września 1970 r.

Opracowała Iwona Czapska

Źródła opracowania:

Pochylone nad człowiekiem, tom II, Stowarzyszenie Redaktorów Warszawy, 1993

Encyklopedia dla pielęgniarek, PZWL, Warszawa 1982

Materiały archiwalne - CAPP

legitymacja odznaczenia- Warszawski Krzyż Powstańczy	legitymacja odznaczenia- medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”	Po czepkowaniu - IV 1942 r.	list-rękopis	X-lecie PTP - 29 stycznia 1967 r.