Mundur pielęgniarski

W ujęciu historyczno-symbolicznym to zestaw odzieży zawierający czepek, fartuch najczęściej z szarego płótna, fartuch biały krzyżowy tzw. bawet, trzewiki profilaktyczne, pelerynę sukienną. Jest ściśle związany ze strojem kobiecym obowiązującym w danym okresie historycznym lub z habitem zakonnym. W dostępnej literaturze  znajdujemy wzmiankę z okresu wczesnego chrześcijaństwa -  diakonisy, sprawujące funkcje opiekuńczo - pielęgnacyjne: „zaczęły nosić jednakową odzież i jednakowe nakrycia głowy”. Wzory mundurów zmieniały się na przestrzeni czasu i zawsze były odzwierciedleniem zmieniających się trendów mody w tym zakresie.

Dokładny opis stroju pielęgniarskiego pochodzi  z początku XVII wieku.  Siostry szarytki – opiekunki chorych ze świeckiego Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia, założonego przez Wincentego à Paulo w 1633 roku – nosiły suknie koloru szarego z szerokimi rękawami, głowy okrywały białymi chustami. Strój ten nawiązywał do aktualnego ubioru ubogich kobiet francuskich z okolic Paryża. (A. Maksymowicz, 1977).

W 1836 roku pastor Teodor Fliedner w Kaiserwerth nad Renem wprowadził obowiązek noszenia munduru przez uczennice szkoły pielęgniarstwa dla diakonis protestanckich.  (Nie mamy dokładnego opisu tego stroju). W Ameryce mundur pielęgniarski obowiązywał w ostatnim ćwierćwieczu XIX stulecia, został zaprojektowany przez Euphenię von Rensselear w 1876 roku w szpitalu w Bellevue. W Polsce strój pielęgniarski pojawił się na początku XX wieku i był wzorowany na mundurach pielęgniarek amerykańskich. Składał się on z bawełnianej sukienki, z długimi rękawami  (często kolorowej, czasem w kolorowe paski czy w kratkę), z usztywnionym kołnierzykiem i mankietami. Do pracy zakładano fartuch z bawetem (fartuch bez rękawów, typu krzyżak), czepek, pantofle na niskim obcasie, pończochy w kolorze obuwia. Uzupełnieniem stroju była kolorowa peleryna, sięgająca do połowy uda. Niektóre szkoły, jak – Szkoła Pielęgniarek PCK w Poznaniu (1921), Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa (1921), Szkoła Pielęgniarek  przy Szpitalu Starozakonnych w Warszawie (1923), Uniwersytecka Szkoła Pielęgniarek i Higienistek w Krakowie (1925) – wprowadzały umundurowanie według własnych projektów. Dokumentem potwierdzającym dążenie do indywidualności szkoły  jest list z 1925 roku Marii Epstein z Londynu do Marii Wiszniewskiej, zawierająca propozycję umundurowania uczennic i nauczycielek szkoły krakowskiej (Wierna miłości, red. Bożena Weber, Klasztor Sióstr Dominikanek „Na Gródku”, Kraków 2008, str.111; Archiwum Sióstr Dominikanek).

  • 21 lutego 1935 — zapis w Ustawie o pielęgniarstwie „Minister ustala w drodze Rozporządzenia wzory mundurów pielęgniarskich”
  • 1971 — Zarządzenie MZiOS w sprawie munduru pielęgniarskiego
  • 1990–1995 — zastępowanie munduru odzieżą ochronną zgodną z obowiązującymi przepisami BHP. Wręcz rewolucyjne zmiany w stroju pielęgniarki nastąpiły w końcu XX w. Dopuszczono noszenie przez pielęgniarki  w czasie pracy garsonek i garniturów.

Zmiany w stroju pielęgniarki determinowały: doświadczenia, potrzeba poprawienia  funkcjonalności, wiedza o zakażeniach, tendencje w modzie kobiecej. Zmodyfikowano kołnierze, długość munduru  i rękawów w celu zmniejszenia zabrudzeń przez kontakt z ziemią, ułatwiając mycie rąk. (Przewodnik Encyklopedyczny dla pielęgniarek, red. T. Widomska - Czekajska T., J. Górajek-Jóżwik, PZWL, Warszawa 1996, str. 440). Obowiązującym wyposażeniem do munduru stał się zegarek z sekundnikiem, nożyczki  z zaokrąglonymi końcówkami, noszone w kieszeni. W czasie  wojen do munduru (często zamiast munduru) dodawano symbole, znaki czerwonokrzyskie.  Stefania Wołynka zwraca uwagę na potrzebę noszenia obuwia profilaktycznego, zegarka przypiętego do munduru. Przestrzega przed noszeniem biżuterii w czasie pracy (St. Wołynka, Pielęgniarstwo ogólne, PZWL, Warszawa 1993).

Formalne wymagania dotyczące munduru pielęgniarskiego zostały  przedstawione w rozporządzeniu Ministra Opieki Społecznej i zawarte w  pierwszej ustawie o pielęgniarstwie z dnia 21 lutego 1935r. (Dz.U.1935 Nr.27.poz 199,art.18, pkt.11). W 1961r. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej wydało Regulamin Szpitalny, w którym znajduje się zapis dotyczący umundurowania pielęgniarek i położnych. W Zarządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 31 marca 1977r. Wymieniono skład umundurowania pielęgniarek: czepek, sukienka, ubranie dwuczęściowe, fartuch krzyżowy, fartuch biały, trzewiki profilaktyczne, półbuty tekstylne, peleryna sukienna.

Znaczenie

  • Symboliczne - symbol ubóstwa, poświęcenia Bogu i służbie bliźniemu oraz praktyczne
  • Praktyczne - zabezpieczenie przed zakażeniem skóry, przenoszeniem bakterii, nieczystości
  • Estetyczne - szczególne podkreślanie czystości stroju

Opracowanie: Krystyna Wolska-Lipiec

 

Zobacz: Galeria mundurów pielęgniarskich

 



Normal 0 21 false false false PL X-NONE X-NONE Dokładny opis stroju pielęgniarskiego pochodzi  z początku XVII wieku.  Siostry szarytki – opiekunki chorych ze świeckiego Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia, założonego przez Wincentego à Paulo w 1633 roku – nosiły suknie koloru szarego z szerokimi rękawami, głowy okrywały białymi chustami. Strój ten nawiązywał do aktualnego ubioru ubogich kobiet francuskich z okolic Paryża.