Centralne Archiwum Pielęgniarstwa Polskiego im. Barbary Purtak przy Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego

ul. Reymonta 8/12

01-842 Warszawa

Wstęp do inwentarza

zbioru: KOLEKCJA WARSZAWSKIEJ SZKOŁY PIELĘGNIARSTWA

Warszawa ul. Koszykowa 78

Dyrektorki. Tom I

Helen Lillian Bridge

1914, 1919-1929, 1939, 1942, 1947-1948, 1961-1964,

1967, lata 80.-90. XX wieku

Nr zespołu:

A-I/2

I. Charakterystyka twórcy zespołu

Powstanie Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa (WSP) wiąże się z odzyskaniem przez Polskę niepodległości i zainteresowaniem Międzynarodowego Czerwonego Krzyża (ACK) sytuacją zdrowotną Polaków. Amerykański Czerwony Krzyż po dokonaniu oceny potrzeb w zakresie opieki zdrowotnej, wysłał do Polski wysoko wykwalifikowanych lekarzy i pielęgniarki z misją organizacji szpitalnictwa i kształcenia kadr medycznych. Dzięki temu w 1921 roku powstała WSP, jako druga w Polsce po Poznańskiej Szkole Pielęgniarstwa PCK. W założeniach twórców Szkoły było przygotowanie absolwentek do profesjonalnego opiekowania się człowiekiem zarówno chorym, jak również zdrowym, opartego na nowoczesnych, europejskich zasadach. Wartości, które wpajano uczennicom, wymienione zostały na broszce Szkoły. Były to: Wiedza, Wiara, Służba, Ojczyzna. Dzięki bardzo dobremu poziomowi nauczania, jak i formacji osobowości przyszłych pielęgniarek, zawód ten w okresie międzywojennym uzyskał bardzo wysoką rangę. Podczas II wojny światowej Szkoła nadal funkcjonowała. W czasie okupacji oraz w czasie Powstania Warszawskiego większość absolwentek i uczennic wraz z nauczycielkami pełniła służbę pielęgniarską wszędzie tam, gdzie była ona potrzebna, bez względu na zagrożenia bezpieczeństwa ich życia. Bardzo wiele z nich otrzymało po wojnie najwyższe odznaczenia państwowe i najcenniejszy dla pielęgniarek - Medal Florencji Nightingale.

Sukcesy szkoły to m.in. efekt pracy trzech wspaniałych dyrektorek i bardzo starannie dobranego personelu. Dyrektorkami Szkoły były: Helen Lillian Bridge (Shartle, Pohlman) w latach 1921-1928, Zofia Szlenkierówna 1929-1936 i Jadwiga Romanowska 1936-1945. W 1945 roku, w wyniku zajęcia budynku Szkoły przez wojsko, Jadwiga Romanowska, licząc na szybki powrót, przeniosła Szkołę do Gdańska. Nie udało się jej jednak odzyskać budynku, a w 1950 roku została pozbawiona stanowiska dyrektorki i wraz z odejściem Jadwigi Romanowskiej Szkoła przestała istnieć.

W skład zbioru Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa wchodzi kolekcja osobista Helen Bridge (Shartle, Pohlman). Helen Bridge była organizatorką i pierwszą dyrektorką WSP. Była Amerykanką skierowaną do Polski przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż z misją pomocy w tworzeniu pielęgniarstwa profesjonalnego i organizacji kształcenia pielęgniarek świeckich. Miała już bogate doświadczenia z wykonanej misji Amerykańskiego Czerwonego Krzyża - organizacji pielęgniarstwa na Syberii.

Helen Bridge, oprócz wypełnienia misji Czerwonego Krzyża, pragnęła oddać hołd dr med. Marii Zakrzewskiej (pochodzenia polskiego) - założycielce i dyrektorce pierwszej szkoły pielęgniarstwa w Bostonie w 1862 roku. Zasługi Helen Bridge dla pielęgniarstwa polskiego to: zorganizowanie od podstaw pierwszej świeckiej szkoły pielęgniarstwa w Polsce i prowadzenie jej na najwyższym poziomie. Wprowadzenie nowoczesnego spojrzenia na pielęgniarstwo: pielęgnowanie zdrowia i profilaktykę. Szkoła prowadzona przez Helen Bridge stała się wzorem do naśladowania dla nowopowstających szkół. Zorganizowała również Stowarzyszenie Absolwentek WSP oraz zainicjowała powstanie Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych (PSPZ), które umożliwiło pielęgniarkom polskim wstąpienie do Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (ICN). Podczas wykonywanych misji na Syberii w latach 1919-1920 i w Polsce 1921-1928 prowadziła bardzo bogatą korespondencję. Były: to: raporty, notatki, sprawozdania, listy do przyjaciół, pamiętnik. Przez wiele lat po wyjeździe z Polski, szczególnie w okresie II wojny światowej, jak i po jej zakończeniu utrzymywała kontakt ze swoimi nauczycielkami i uczennicami, organizowała pomoc materialną, poszukiwała zaginionych, wspierała nowopowstające szkoły. Do końca życia była bardzo silnie związana z Polską.

II. Dzieje kolekcji

Materiały archiwalne kolekcji WSP gromadzone były przez Komisję Historyczną przy Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego (ZG PTP) od 1961 roku oraz przez Koło Absolwentek WSP, a reaktywowane w roku 1979. Największą liczbę materiałów przekazał do ZG PTP w roku 1986 Don K. Shartle, pasierb Helen Bridge-Shartle. Materiały przejęło Archiwum Absolwentek WSP. Bardzo duży zbiór listów oraz pamiętnik H. Bridge został przetłumaczony przez Justynę Połtowicz-Crove, absolwentkę WSP. Natomiast 5 grudnia 2012 roku Archiwum Absolwentek WSP zostało uroczyście przekazane Centralnemu Archiwum Pielęgniarstwa Polskiego. Przyjęte materiały nie posiadały środka ewidencyjnego, tylko niewielka część materiałów była uporządkowana.

III. Charakterystyka archiwalna zespołu

Tytuł: Kolekcja Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa. Dyrektorki. Tom I. Helen Lilian Bridge

Granice chronologiczne: 1914, 1919-1929, 1939, 1942, 1947-1948,
1961-1964, 1967, lata 80.-90. XX wieku

Granice terytorialne: Rosja (Władywostok), Chiny (Pekin), Polska, USA

Rozmiar: Wielkość kolekcji po częściowym uporządkowaniu wynosi 7 j.a., co stanowi 0,10 mb.

IV. Zawartość zespołu

Kolekcja Helen Lilian Bridge odzwierciedla podstawowe fakty o charakterze biograficznym oraz jej działalność zawodową.

1. I. Materiały biograficzne Helen Bridge

W teczce o sygn. A-I/2-1.1/1 znajdują się dokumenty biograficzne Helen Bridge, m.in. życiorys, dyplom uprawniający do prowadzenia praktyki pielęgniarskiej, dyplomy-podziękowania uznania za służbę dla Amerykańskiego Czerwonego Krzyża, akt zawarcia małżeństwa, pamiętnik z pobytu na Syberii w ramach misji Amerykańskiego Czerwonego Krzyża.

1. II. Działalność zawodowa Helen Bridge

W teczce o sygn. A-I/2-1.1/2 znajdują się listy Helen Bridge wysyłane z Władywostoku do przyjaciółki, Gertrudy Anderson, artykuły o Helen Bridge, tłumaczenie pamiętnika Justyny Połtowicz-Crove pisanego przez Helen Bridge na Syberii, notatki Helen Bridge  prowadzone w czasie pobytu w Rosji.

W teczce o sygn. A-I/2-1.1/3 znajdują się referat i artykuły pisane przez Helen Bridge nt. pielęgniarstwa, podręcznik szkolny „Pogadanki o etyce” autorstwa Helen Bridge, wspomnienia o Helen Bridge, korespondencja Helen Bridge dotycząca pielęgniarstwa.

W teczce o sygn. A-I/2-1.1/5 znajdują się listy Helen Bridge do Gertrudy Anderson, pisane z Syberii dotyczące misji Amerykańskiego Czerwonego Krzyża we Władywostoku.

W teczce o sygn. A-I/2-1.1/6 znajduje się tłumaczenie sprawozdania z działalności Helen Bridge w Polsce (tłumaczenie autorstwa Justyny Połtowicz-Crove). Sprawozdanie zawiera treść korespondencji prowadzonej pomiędzy Helen Lillian Bridge - dyrektorką Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa a Clarą Dorotą Noyes - dyrektorką Serwisu Pielęgniarskiego Amerykańskiego Czerwonego Krzyża w Waszyngtonie. Przetłumaczonych zostało 139 listów pisanych w okresie od 14 czerwca 1921 do 21 grudnia 1923 roku (w tym 68 listów autorstwa Helen Bridge - sprawozdania z działalności w Polsce oraz 71 listów Clary Noyes).

W teczce o sygn. A-I/2-1.1/7 znajduje się zbiór raportów Helen Bridge-Pohlman z przebiegu organizacji i prowadzenia Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa (WSP) wysyłanych do Zarządu Amerykańskiego Czerwonego Krzyża w Waszyngtonie. Zawiera 193 raporty i 25 kopii raportów z działalności WSP z lat 1921-1928.

1. III. Materiały o Helen Bridge

W teczce o sygn. A-I/2-1.1/4 znajdują się wspomnienia (2 egz.) absolwentek Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa o Helen Bridge.

V. Metody porządkowania

Akta kolekcji zostały uporządkowane w oparciu o wytyczne metodyczne stosowane w archiwach państwowych. Materiały aktowe wchodzące w skład kolekcji zostały podzielone na teczki rzeczowe. Całość otrzymała układ uwzględniający podział na serie odpowiadające zawartości merytorycznej teczek. Dla kolekcji opracowano inwentarz książkowy i opatrzono wstępem.

Bibliografia:

Mulakowa Anna, Wspomnienia Sylwetka Helen Bridge.

Kisińska Stanisława, Martynowska Klementyna, Sawczyńska-Spurny Anna, Wspomnienia o Helen Bridge, [Warszawa], lata 80.-90. XX w.

Schemat układu inwentarza

1. Materiały biograficzne

Helen Lillian Bridge

1. Działalność zawodowa Helen Bridge
2. Materiały o Helen Bridge

INWENTARZ