Pielęgniarka Polska

Czasopismo „Pielęgniarka Polska” powstało z inicjatywy Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych [PSPZ] i zostało powołane uchwałą trzeciego walnego zjazdu Stowarzyszenia w 1928 roku w Warszawie.

Pisma było odpowiedzią Stowarzyszenia na zapotrzebowanie absolwentek pierwszych, nowoczesnych, świeckich szkół pielęgniarstwa powstałych po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Poszukiwały one możliwości podtrzymywania kontaktów, budowania więzi, solidarności, wymiany doświadczeń, dalszej edukacji i własnego rozwoju.

Nadzieję na spełnienie tych potrzeb dawała możliwość powołania organizacji absolwentek szkół pielęgniarstwa. Już w 1923 roku powstały: Stowarzyszenie Absolwentek Szkoły PCK w Poznaniu oraz Stowarzyszenie Absolwentek Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa. Absolwentki Szkoły Poznańskiej założyły w 1924r. własne pismo „Pielęgniarka” pod redakcją Elżbiety Rabowskiej. Artykuły o tematyce pielęgniarskiej pojawiały się w latach 1924-1928 na łamach ogólnopolskiego pisma „Zdrowie” oraz w czasopiśmie „Polski Czerwony Krzyż”.

Członkinie powstających stowarzyszeń zachęcone przez Helen Lilian Bridge, dyrektorkę Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa, podjęły starania utworzenia narodowego stowarzyszenia, silnej organizacji, która mogłaby reprezentować środowisko pielęgniarek polskich w Międzynarodowej Radzie Pielęgniarek [ICN]. W 1925r. powstało Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych, które w tym samym roku uzyskało członkostwo w ICN. Ideą twórczyń PSPZ była profesjonalizacja zawodu pielęgniarki.

Dynamiczny rozwój pielęgniarstwa, wzrost kontaktów międzynarodowych dostarczał nowych tematów do refleksji, porównań wyników kształcenia,  poszukiwań nowych kierunków i metod pracy nad własnym rozwojem. Koniecznym stawało się utworzenie przestrzeni dla rozwoju nowoczesnego spojrzenia na pielęgniarstwo. Rolę tę mogło spełnić profesjonalne czasopismo. Zadanie powołania i organizacji pisma przejęło Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych.

Pierwszy numer miesięcznika „Pielęgniarki Polskiej” ukazał się 1 lipca 1929r. Jego redakcja mieściła się na terenie Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa przy ul. Koszykowej 78, a wydruk powierzono drukarni „Głos Narodu” w Krakowie.

Celem pisma było: kształtowanie świadomości zawodowej pielęgniarek, stworzenie forum wymiany doświadczeń, poglądów i planów dotyczących profesjonalnego pielęgniarstwa w Polsce jak i w świecie, promowanie zawodu, informowanie społeczeństwa o nowych w nim kierunkach.

W artykule otwierającym pierwszy numer pisma Od Redakcji autorzy napisali: „Pielęgniarki, kochające swe obowiązki których najgłębszą istotą jest altruizm, dumne, że w ich rękach spoczywa część odpowiedzialności za zdrowie społeczeństwa, i to nie tylko fizyczne, ale i moralne, zdają sobie sprawę z ważności swego zawodu; rozumieją dobrze, że do należytego spełnienia obowiązków potrzebne im jest oprócz pogłębiania wiedzy fachowej, poczucie solidarności. Dlatego też na III Walnym Zjeździe Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych w Warszawie (w listopadzie 1928 roku) zapadła uchwała wydawania czasopisma,”

Początkowo redakcją pisma kierowały: Hanna Chrzanowska, Jadwiga Suffczyńska i Wanda Lankajtes, która dołączyła do tego zespołu w styczniu 1930r. Wszystkie Panie były absolwentkami Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa. Prace administracyjne prowadziła Maria Starowieyska, absolwentka Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarstwa w Krakowie, która w 1933r. została powołana w skład zespołu redakcyjnego. Naczelną redaktorką pisma od 1931r. została Hanna Chrzanowska, która skupiła w komitecie redakcyjnym wybitnych lekarzy różnych specjalności z całego kraju, autorytety pielęgniarskie oraz przedstawicieli decydentów administracji państwowej. To grono spełniło znaczącą rolę w tworzeniu polskiego pielęgniarstwa profesjonalnego.

Redagowaniem pisma zajmowały się takie znakomitości jak:

prof. dr Karol Jonscher z Poznania,

prof. dr Aleksander Rozner z Krakowa

prof. dr Jasiński z Wilna

doc. dr Władysław Szenajch z Warszawy

dr Marcin Kacprzak z Warszawy

dr Lucjan Węgrzynowski ze Lwowa

dr Czesław Wroczyński z Warszawy

dr Janusz Zeyland z Poznania

przedstawiciel Ministerstwa Pracy Bronisław Krakowski

pielęgniarki:

Zofia Szlenkierówna - Warszawa

Jadwiga Romanowska -Warszawa

Maria Epsteinówna - Kraków

Maria Babicka-Zachertowa - Warszawa

Helena Nagórska - Warszawa

Zofia Zawadzka-Leśniewska - Warszawa

Maria Mochnacka - Katowice

Aleksandra Dąmbska-Rudecka - Lwów

Elżbieta Rabowska - Poznań

Maria Wilkowska -Poznań

Maria Ptaszyńska-Rodziewiczowa - Wilno

Maria Starowieyska - Kraków

Komitet redakcyjny w tym składzie pracował do 1930r., Do roku 1939 został powiększony o dziewięć pielęgniarek.

Czasopismo cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem a jego poziom był oceniany jako bardzo wysoki.

Różnorodność poruszanych tematów, możliwość wypowiadania się na łamach czasopisma stały się jego ogromnym walorem. Dawało bowiem szanse na znalezienie przez każdą pielęgniarkę treści przez nią poszukiwanych.

Pismo służyło środowisku pielęgniarskiemu przez 11 lat, pod przewodnictwem niezwykłego człowieka, pielęgniarki i pedagoga Hanny Chrzanowskiej.

W latach 1929-1939 wydano 124 numery tego czasopisma, 2500 stron.

Podczas II wojny światowej wydawanie czasopisma zawieszono.

Jego działalność została wznowiona w 1948r. dzięki staraniom Sekcji Pielęgniarek działającej przy Zarządzie Głównym Związku Zawodowego Pracowników Służby Zdrowia. Jego wydawcą był do roku 1952 Polski Czerwony Krzyż, następnie Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich do 1958r.

Miesięcznik „Pielęgniarka Polska” odegrał znaczącą rolę w integrowaniu środowiska pielęgniarskiego. Inspirował do działań innowacyjnych, edukował, zachęcał do samokształcenia i samowychowania, do wymiany myśli i doświadczeń. Wpływał na wzrost uznania i szacunku społeczeństwa dla zawodu pielęgniarki

Piśmiennictwo:

1. Komitet Redakcyjny pod kierunkiem Hanny Chrzanowskiej. „Pielęgniarka Polska” Nr 1. s.1-2. Drukarnia „Głos Narodu”. Kraków 1929.

2. Maksymowicz A. Zagadnienia zawodowe pielęgniarstwa na tle historycznym. PZWL. Warszawa 1977, s. 104-107.

3. Komitet Redakcyjny pod kierunkiem Marii Barbary Jezierskiej. Pochylone nad człowiekiem. Tom I. Stowarzyszenie Redaktorów, Warszawa 1993.

Opracowała Krystyna Wolska-Lipiec

Pielęgniarka polska (lipiec-sierpień 1929r.)

Pielęgniarka polska (styczeń 1939)

Pielęgniarka polska (październik 1948)

Pielęgniarka polska (czerwiec 1953)

Pielęgniarka polska (styczeń 1958)