Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych

Zawodowe pielęgniarstwo w Polsce, poprzedzone założeniem i funkcjonowaniem szkół pielęgniarstwa, rozpoczęło się w połowie lat dwudziestych ubiegłego wieku. Start zawodowy pierwszych absolwentek był trudny, bowiem wchodziły one w środowiska, w których dotychczas nie było pielęgniarek dyplomowanych i gdzie nie zawsze nowości były przyjmowane życzliwie. Dyrekcje szkół, chcąc ułatwić swoim podopiecznym start zawodowy, od 1923 roku zakładały, koła absolwentek. Były to grupy, gdzie dzielono się doświadczeniami, wyjaśniano wątpliwości, obmyślano strategie postępowania w sytuacjach trudnych, a jednocześnie zdobywano nowe wiadomości, zacieśniano więzi koleżeńskie i więzi ze szkołą.

Z czasem działania we własnym, szkolnym środowisku przestały wystarczać i dostrzeżono potrzebę poszerzenia kontaktów i wymiany doświadczeń z absolwentkami innych szkół w tak ważnych sprawach jak zapewnienie lepszej opieki chorym, rozwój etyki profesji i poprawa sytuacji grupy zawodowej.

Na jednym z posiedzeń koła absolwentek Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa (WSP) jej dyrektorka Helen Bridge zaproponowała stworzenie organizacji zawodowej, która zrzeszałaby absolwentki różnych szkół. W kwietniu 1925 roku odbył się pierwszy Krajowy Zjazd, na którym powołano do istnienia organizację zawodową POLSKIE STOWARZYSZENIE PIELĘGNIAREK ZAWODOWYCH. Znakiem rozpoznawczym przynależności do stowarzyszenia była broszka. Pierwszą prezeską została wybrana została Zofia Komorska ( później Komorska-Barnett). Początkowo stowarzyszenie było federacją absolwentek trzech kół szkolnych - warszawskiego, poznańskiego i krakowskiego – i liczyło 70 osób z ogólnej liczby 75 absolwentek. W dalszych latach przyłączały się do niego następne szkoły.

Najważniejszymi zadaniami stowarzyszenia były:

- czuwanie nad sprawami pielęgniarstwa i stanu pielęgniarskiego oraz utrzymywanie ich na odpowiedniej wyżynie;

- współpraca nad dalszym doskonaleniem się swych członków w pielęgniarstwie, stosownie do postępu nauki;

- krzewienie racjonalnego pielęgniarstwa przez współpracę z organizacjami mającymi bezpośrednią lub pośrednią łączność z pielęgniarstwem;

- współpraca nad rozwojem higieny zapobiegawczej;

- utrzymywanie zawodowych stosunków pomiędzy pielęgniarkami i szerzenie zasad koleżeństwa"

(Za: S. Poznańska, Pielęgniarstwo wczoraj i dziś, PZWL Warszawa 1988, s.91)

Realizacja wytyczonych założeń wymagała organizowania spotkań, utrzymywania kontaktów z pielęgniarkami z innych krajów i uczestnictwa w zjazdach międzynarodowych oraz założenia pisma zawodowego.

Stowarzyszenie było organizacją elitarną zrzeszającą wyłącznie pielęgniarki dyplomowane, co zapewniało jednolite wpływy na rozwój zawodu.

Coroczne zjazdy stowarzyszenia stwarzały warunki do podejmowania różnych ważnych inicjatyw, pomagały w sprawach socjalno-bytowych.

Już w 1925 roku PSPZ stało się członkiem Międzynarodowej Rady Pielęgniarek.

Od 1930 roku stowarzyszenie podjęło organizowanie 3 miesięcznych  kursów - w pierwszej kolejności z zakresu pielęgniarstwa społecznego, a następnie 10-dniowych kursów dla instruktorek. Powołano też specjalną komisję składającą się z doświadczonych pielęgniarek, które udzielały porad drogą korespondencyjną. Comiesięczne zebrania były wykorzystywane w celu dokształcania się, czemu również miało służyć czasopismo zawodowe "Pielęgniarka Polska", które zaczęło ukazywać się od 1929 roku.

Stowarzyszenie własnym sumptem wydawało książki. W 1936 roku ukazała się książka Zabiegi pielęgniarskie autorstwa Teresy Kulczyńskiej i Hanny Chrzanowskiej. W 1938 roku pod redakcją Hanny Chrzanowskiej i Wandy Lankajtes zaczęto wydawać czasopismo „Wytyczne dla pielęgniarki społecznej”, w którym zamieszczano szereg wskazówek na temat prowadzenia pracy w poszczególnych działach pielęgniarstwa społecznego.

Wielkim osiągnięciem stowarzyszenia było wprowadzenie razem z Departamentem Zdrowia w Ministerstwie Opieki Społecznej, pierwszego ważnego aktu prawnego - Ustawy o zawodzie pielęgniarki, zatwierdzonej przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej w 1935 roku. Ustawa ta regulowała zagadnienia najbardziej istotne dla zawodu, a mianowicie określała warunki jego uprawiania, czas trwania nauki, zakres praktyki pielęgniarskiej, wymagania związane z powoływaniem i prowadzeniem szkół, między innymi ważne ustalenie, że dyrektorkami szkół mogą być wyłącznie pielęgniarki o pełnych kwalifikacjach. Znaczący udział w pracach nad Ustawą miała Maria Babicka-Zachertowa, kierownik Referatu Pielęgniarstwa w V Departamencie Służby Zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Zjazd w 1938 roku wprowadził wiele zmian w statucie organizacji. Jedną z nich było ustalenie, że członkiem stowarzyszenia mogą być nie tylko koła absolwentek ale też koła terenowe zrzeszające dyplomowane pielęgniarki. Powstało pięć kół terenowych: we Lwowie z przewodniczącą Martą Dolińską-Dobrowolską, w Zagłębiu Dąbrowskim z przewodniczącą Haliną Kozierowską, śląskie któremu przewodniczyła Pelagia Kajzerówna, łódzkie z przewodniczącą Lubow Szwechłowiczową i wileńskie.(Za: J. Kaniewska-Iżycka, Rozwój pielęgniarstwa w Polsce do roku 1950, Centrum Metodyczne Doskonalenia Nauczycieli Średniego Szkolnictwa Medycznego. Warszawa 1987,cz.I s.77).

Pięknie rozwijającą się działalność stowarzyszenia przerwał wybuch II wojny światowej 1 września 1939 roku. Zarządzeniem władz okupacyjnych likwidacji uległo stowarzyszenie i jego czasopismo. Zamknięto też szkoły pielęgniarskie, zezwalając na działalność tylko Warszawskiej Szkole Pielęgniarstwa.

Opracowała: Barbara Dobrowolska

dokumenty ze zbiorów CAPP

II zjazd PSPZ 31x-2xi 1926r w Warszawie, lokal WSP	III zjazd PSPZ Warszawa, lokal WSP 1928r	Zdjęcie z XII Zjazdu PSPZ Wilno 9-10.10.1937r sala Towarzystwa Lekarskiego	XII Zjazd, Troki zamek Kiejstuta (zwiedzanie)

Kongres MRP w Londynie - sprawozdanie xi 1937r		Pismo zarządu PSPZ do zarządu miejskiego miasta Warszawy z prośbą o ponowne zarejestrowanie stowarzyszenia 21 xii 1947r	Pismo wiodące dotyczące sprawozdań z działalności PSPZ od Wandy Lankajtes do Jadwigi Suffczyńskiej 2.04.1947r

Pielęgniarka Polska - komitet redakcyjny od lipca 1929r (rękopis)	Raport z działalności PSPZ w latach 1937-1939 w jęz. angielskim (3 str.)

Bezpłatny dodatek do pielęgniarki polskiej - współczesne pielęgniarstwo polskie	Pielęgniarka Polska nr. XII 1938r (i logo zmienione w 1939r)	Pielęgniarka Polska nr II 1939r (zmienione logo)	PP nr 1 sprawozdanie z XIII walnego zjazdu PSPZ w warszawie

Statuty PSPZ - 1926r., 1930r., 1938r.